افزایش ۷۰ درصدی خروج سرمایه‌های کریپتویی از ایران در پی تحریم‌ها
طبق گزارش شرکت Chainalysis، یکی از برترین مؤسسات تجزیه و تحلیل بلاکچین، میزان خروج سرمایه از صرافی‌های ایرانی در سال ۲۰۲۴ به ۴.۲ میلیارد دلار رسیده است، که افزایشی ۷۰ درصدی نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد.
فرار سرمایه از طریق کریپتو؛ راهکاری در برابر فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها
افزایش شدید استفاده از رمزارزها در ایران نشان‌دهنده‌ی روند رو به رشدی است که در آن سرمایه‌گذاران و شهروندان ایرانی به دنبال راه‌هایی برای دور زدن محدودیت‌های اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی هستند. این موضوع ناشی از تنش‌های ژئوپلیتیکی، کاهش ارزش ریال و بی‌اعتمادی به سیستم بانکی کشور است.
گزارش Chainalysis همچنین به تحولات حقوقی پیرامون پلتفرم Tornado Cash اشاره کرده است. اخیراً دادگاه فدرال تجدیدنظر در آمریکا رأی داده که دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) فراتر از اختیارات خود عمل کرده است و نباید آدرس‌های قرارداد هوشمند این پلتفرم را تحریم می‌کرد.
این رأی قضایی، همراه با حکم بعدی که به لغو تحریم‌های اعمال‌شده منجر شد، نشان‌دهنده‌ی چالش‌های نظارتی در حوزه‌ی امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) است. این تحولات نگرانی‌هایی را درباره‌ی حفظ ماهیت غیرمتمرکز و حریم خصوصی پلتفرم‌های کریپتویی ایجاد کرده است.
رشد چشمگیر تراکنش‌های بیت‌کوین در ایران
تحلیل‌های Chainalysis نشان می‌دهد که افزایش خروج سرمایه از طریق کریپتو، ارتباط نزدیکی با تحولات ژئوپلیتیکی و کاهش اعتماد عمومی به سیاست‌های اقتصادی دولت ایران دارد.
بخش عمده‌ای از این خروج سرمایه از طریق بیت‌کوین انجام شده است، زیرا بیت‌کوین به عنوان یک دارایی غیرقابل سانسور و قابل نگهداری شخصی، در شرایط بحران اقتصادی جذابیت بیشتری پیدا کرده است.
تحریم‌های گسترده‌ی مالی علیه ایران باعث شده است که افراد و شرکت‌ها برای نقل‌وانتقال سرمایه و حفظ ارزش دارایی‌های خود به گزینه‌های جایگزین روی آورند. در این میان، استیبل‌کوین‌ها نیز به عنوان یک روش محبوب برای جابجایی سرمایه مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
محدودیت‌های داخلی و ادامه‌ی رشد بازار کریپتو در ایران
با وجود تلاش‌های شدید دولت ایران برای کنترل بازار رمزارزها، رشد استفاده از ارزهای دیجیتال در کشور همچنان ادامه دارد. از جمله اقدامات محدودکننده‌ی دولت می‌توان به مسدودسازی ناگهانی برداشت از صرافی‌های داخلی در دسامبر ۲۰۲۴ اشاره کرد.
با این حال، کاربران ایرانی همچنان از روش‌های غیرمتمرکز برای جابجایی سرمایه‌های خود استفاده می‌کنند، که نشان می‌دهد کنترل کامل بر جریان‌های مالی غیرمتمرکز، حتی برای دولت‌هایی با سیاست‌های سخت‌گیرانه نیز دشوار است.
رشد معاملات کریپتویی در کشورهای تحت تحریم
بر اساس آمار Chainalysis، مجموع تراکنش‌های مرتبط با کشورهای تحت تحریم در سال ۲۰۲۴ به ۱۵.۸ میلیارد دلار رسیده است، که ۳۹ درصد از کل تراکنش‌های غیرقانونی ارزهای دیجیتال را تشکیل می‌دهد.
همچنین، دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا (OFAC) در سال گذشته تمرکز خود را بر مقابله با فعالیت‌های رمزارزی ایران افزایش داده است. با این وجود، میزان فعالیت‌های تحریم‌شده که به نهادهای دولتی تعلق دارد، به ۶۰ درصد از کل فعالیت‌های مرتبط با تحریم‌ها رسیده است، که بیشتر از فعالیت‌های مرتبط با نهادهای خصوصی یا افراد است.
تورنادو کش؛ مقاوم در برابر تحریم‌ها
با وجود تحریم‌هایی که از سال ۲۰۲۲ علیه Tornado Cash اعمال شد—از جمله اتهام تسهیل پولشویی به ارزش ۴۵۵ میلیون دلار—این پلتفرم در سال ۲۰۲۴ با افزایش ۱۰۸ درصدی حجم تراکنش‌ها مواجه شد.
تورنادو کش ماهانه حجم قابل توجهی از تراکنش‌ها را پردازش می‌کند، که نشان می‌دهد قراردادهای هوشمند غیرمتمرکز تا حد زیادی در برابر اقدامات اجرایی مقاوم هستند.
منبع: The Block و Chainalysis
